فیلم های علمی-تخیلی در هر دهه چه تغییری کردند و چرا؟ - مجله سرگرمی

علمی تخیلی یکی از اولین ژانرهایی بود که در تاریخ سینما ظهور پیدا کرد، ژانری که در طول این 100 و اندی سال دچار تغییرات شگرفت و بزرگی شده است. ژانر علمی تخیلی مدت ها پیش از اختراع سینما وجود داشت و سابقه اش به رمان های اوایل دهه 1800 میلادی برمی گردد. بسکمک از تاریخ نگاران ادبیات معتقدند رمان فرانکشتاین مری شلی اولین رمان علمی تخیلی جهان به حساب می آید. کتابی که مؤلفه های شاخص این ژانر را به همگان معرفی کرد؛ دانشمندانی نابغه و دیوانه و مغرور، و خطرات مرگباری که نبوغ و جاه طلبی هایشان به وجود می آورد.

ژانر علمی تخیلی اوایل قرن بیستم به سینما هم راه پیدا کرد و سازندگان این دست آثار پیروز شدند سراغ ابعاد تازه ای بروند و عمق بیشتری به آن ببخشند. چیزی که در ابتدا ایده های ادبی روی کاغذ بود حالا جلو دوربین و در تصاویر سینمایی جان می یافت. ژانر علمی تخیلی فرصت رشد و نمو پیدا کرد تا ایده های هیجان انگیز و تازه ای را خلق کند و زیرژانرهای متنوعی در سینما به وجود آورد. تعدادی از محبوب ترین رمان های علمی تخیلی به شکل اقتباس سینمایی ساخته شدند و داستان ها و ایده هایی را که غیرملموس و باورنکردنی به نظر می رسیدند به تصویر کشیدند. فیلم سازهای گوناگون ایده های علمی تخیلی را به تصویر می کشیدند و با داستان هایی حیرت انگیز و شیوه های روایی آینده نگارانه به ژانر علمی تخیلی پروبال می دادند و مرزهای تازه ای را در آن کشف می کردند.

فیلم هایی مثل سیاره میمون ها (Planet of the Apes)، بلید رانر (Blade Runner) و ترمیناتور (The Terminator) نقش بسیار مهم و اساسی در تثبیت ژانر علمی تخیلی به عنوان یک عنصر در حال رشد و پیشرفت مدام داشتند، ژانری که ویژگی های جذاب و منحصربه فرد خودش را خلق می کرد و زبان سینمایی تازه ای معرفی می کرد.

امروزه فیلم های علمی تخیلی محبوبیت فراوانی دارند، ولی اوضاع همواره به این شکل نبود. مهم است که بدانیم محبوبیت فراگیر فیلم های علمی تخیلی مدرن وام دار سال ها کوشش و پیشرفت سینماست. بی شمار فیلم علمی تخیلی در سال های دور ساخته شدند و جایگاه این ژانر را در بین سینمادوستان و فیلم سازان تثبیت کردند تا امروز بتوانیم از بهترین آثار سینمایی با پیشرفته ترین جلوه های فنی و کامپیوتری لذت ببریم. هر دهه فیلم هایی جدید، سبک هایی تازه و ابزارآلاتی نو به صنعت سینما معرفی نموده است تا شیوه هایی به روز و قبلا امتحان نشده را برای به تصویر کشیدن آینده انسان ها به کار بگیرند.

دهه 1900

اوایل 1900، فیلم و سینما هنوز به جایگاه فعلیش نرسیده بود و به عنوان رسانه سرگرمی سازی که بر همه جا مسلط شده باشد شناخته نمی شد. در واقع اولین تصاویر متحرک تاریخ 12 سال قبل از ورود به قرن جدید ساخته شده و هنوز سینما به مفهوم امروزیش شکل نگرفته بود.

ابتدای دهه 1900 کم کم فیلم را به عنوان یک منبع سرگرمی شناختند. پیش از آن بیشتر به عنوان یک تکنولوژی تازه و به روز شناخته می شد که صرفا برای مقاصد علمی به کار می رفت. برادران لومیر (اولین کسانی که تصاویر متحرک را در حضور جمعی از تماشاگران به نمایش گذاشتند و اساسا تولد سینما را پایه گذاری کردند) معتقد بودند که تصاویر متحرک صرفا برای نمایش وقایع کاربرد دارند، چیزی که زمینه ساز مستند شد. ولی برخلاف مستند، وقایعی که برادران لومیر ثبت و ضبط می کردند خام و بدون دستکاری و تدوین بود و فقط یک اتفاق روزمره را بدون دخل و تصرف نمایش می داد.

این رویکرد تا اواخر 1800 محبوبیت داشت، ولی هرچه بیشتر گذشت فیلم و سینما بیشتر به عنوان یک منبع سرگرمی معرفی گردید و به تدریج سمت و سوی داستانی به خودش گرفت. فیلم سازی مثل ژرژ ملیِس با ساخت فیلم های سفر به ماه (A Trip to the Moon) و سفر غیرممکن (Impossible Voyage) به ترتیب سال های 1902 و 1904 مرزهای سینما و تصاویر متحرک را جابه جا کرد و به همه نشان داد که با این تکنولوژی چه کارهایی می توان کرد. هر دوی این فیلم ها اتمسفر حاکم بر آثار علمی تخیلی آن دوره را نمایندگی می کردند، اگرچه حالا که به آن ها نگاه می کنیم به نظر می رسد بیشتر رگه های فانتزی دارند تا علمی تخیلی. در فیلم های ملیس معمولا می دیدیم که گروهی از نظریه پردازها و روشن فکران به سرزمینی ناشناخته سفر می کردند یا به اهدافی تقریبا غیرممکن دست پیدا نمایند، و برای رسیدن به این اهداف هم از تجهیزاتی عجیب که پایه علمی کم مایه ای داشتند استفاده می کردند.

این دست فیلم ها که در جاهای مختلف جهان هوادار پیدا نموده بود، مقلدان زیادی به وجود آورد که از آن ها می توان به فیلم ازدواج بین سیاره ای (Interplanetary Marriage) اشاره نمود. بنابراین ژانر علمی تخیلی از همان سال های اولیه شکل گیری سینما به عنوان ابزاری قدرتمند برای خیال پردازی و روایت داستان های شگفت انگیز شناخته شد.

دهه 1910

بیش از 20 سال از خلق اولین دوربین سینما گذشته بود و فیلم بیشتر و بیشتر به عنوان یک فرم هنری قابل دسترس شناخته می شد. البته نسبت مردم آن موقع با سینما مثل نسبت ما نبود و هنوز یک تفریح عمومی به حساب نمی آمد، ولی در سراسر جهان هنرمندانی از رشته های دیگر به سینما به عنوان یک ابزار انقلابی نگاه می کردند. در نتیجه فیلم های کوتاه و بلند بیشتری ساخته شد. آخرین فیلم ژرژ ملیس یعنی فتح قطب (Conquest of the Pole) سال 1912 اکران شد، زمانی که ژانر علمی تخیلی از ایده های فانتزی و دور از ذهن اولیه فاصله می گرفت و به اتمسفرهای باورپذیر و زمینی تر نزدیک می شد.

فیلم هایی مثل 20 هزار فرسنگ زیر دریا (20000Leagues Under The Sea) محصول 1916 - اولین فیلمی که بخشی از آن زیر آب فیلم برداری شده بود- و ارباب معما (The Master Mystery) - فیلم های دنباله دار آمریکایی با بازی هری هودینی که از سال 1918 پخش می شد - خبر از تغییر سینمای علمی تخیلی به سمت ایده های جدی تر و ملموس تر می داد. سوژه فیلم های این دوره تحقیقات و اکتشافات علمی و ربات ها بود، پاسخی به کنجکاوی روزافزون مردم جهان به پیشرفت تکنولوژی های زمانه. به دلیل پیشرف سریع تجهیزات و تکنیک های سینمایی، مخاطبان روز به روز بیشتر به فیلم های بلند عادت کردند و سینما وارد مسیری شد که امروزه می بینیم، یعنی سلطه فیلم های بلند داستانی.

دهه 1920

بسکمک از فیلم های کوتاهی که طی سال های اولیه تاریخ سینما و به ویژه دهه 1910 ساخته شدند، فانتزی های رؤیاگونی بودند که به تماشاگرانشان فرصتی برای تخیل و ورود به جهانهای عجیب تر می دادند. قصه هایی تجربی که سازندگانشان شعبده بازها و نویسندگان کتاب ها بودند. با این حال دهه 1920 تغییرات واضح و مهمی در بسکمک از ژانرهای سینمایی به وجود آمد، به ویژه در ژانر علمی تخیلی.

هم زمان که فیلم سازی به یک فرم هنری پیچیده تر و کارآمدتر تبدیل شد، فیلم نامه نویس ها و کارگردان ها تصمیم دریافتد مسائل روز اجتماعی را به فیلم هایی که می ساختند اضافه نمایند. فیلم های علمی تخیلی پیش از این دوره تحت تأثیر و با اقتباس از آثار ادبی ساخته می شدند، ولی مردم دهه 1920 با جریانی از فیلم ها روبرو شدند که در آن ها نقدها و کنایه های اجتماعی گنجانده شده بود. فیلم سازهای مختلف بخش تازه ای از سینما را کشف نموده بودند و از آن به عنوان بستری برای نقدهای اجتماعی استفاده می کردند.

بهترین نمونه این جریان سینمایی را می توانید در شاهکار فریتز لانگ یعنی متروپولیس (Metropolis) محصول سال 1927 ببینید. فیلمی درخشان از سینمای اکسپرسیونیستی آلمان. متروپولیس که به شدت تحت تأثیر جامعه صنعتی آلمان و شکاف رو به گسترش بین ثروتمندان نخبه و طبقه فقیر کارگر بود، آینده ای را نشان می داد که در آن مردم طبقه کارگر مجبور شده اند زیر زمین زندگی نمایند و ثروتمندان جامعه که 1% جمعیت را تشکیل می دهند در برج ها و آسمان خراش های گران قیمت روزگار می گذرانند. تفاوت فاحش و تکان دهنده بین سطح زندگی دو طبقه مختلف این فیلم، آینه تمام نمای آلمان آن دوره و اقتصادش بود، آلمانی که باید با عواقب جنگ جهانی اول کنار می آمد و مردمش در شرایط هولناکی به سر می بردند.

تا همین امروز، متروپولیس به عنوان یک نمونه درخشان و عالی برای فیلم های علمی تخیلی و پادآرمان شهری به حساب می آید.

دهه 1930

تا پیش از دهه 30 ژانر علمی تخیلی حسابی پروبال گرفت و محبوبیت پیدا کرد، ولی اوایل دهه 30 جهان در شرایط مطلوبی به سر نمی برد. مردم هراس پس لرزه های رکود بزرگ مالی را داشتند و هنوز به آرامش و ثبات کامل نرسیده بودند. در نتیجه این اتفاق ها، ژانر علمی تخیلی هم دیگر مثل سابق پر از سوژه های ایده آل گرایانه نبود. هم ادبیات و هم سینما دچار تغییراتی شده بودند و داستان ها سمت وسویی تلخ تر، تاریک تر و غم انگیزتر داشتند. هر چه بیشتر می گذشت، ژانر علمی تخیلی با دیگر ژانرها و سوژه ها تلفیق می شد و از ماهیت اولیه اش فاصله می گرفت.

مطرح ترین فیلم هایی که این دهه به سینما معرفی گردیدند علمی تخیلی/ترسناک های محصول پارامونت و یونیورسال بودند که از میان آن ها می توان به فیلم های دکتر جکیل و مستر هاید (Dr. Jekyll and Mr. Hyde) و مرد نامرئی (The Invisible Man) اشاره نمود. این فیلم ها چیزی بودند بین علمی تخیلی های اولیه و آثاری که دهه 20 و 30 منتشر شدند. یعنی از یک طرف سوژه های رؤیاگونه ای داشتند و مردم را به جهانهای تازه و دور از دغدغه روزمرگی دعوت می کردند، و از طرفی دیگر سراغ ایده های جدی و تلخ تر می رفتند. نتیجه این رویکرد، فیلم هایی شد که دلهره و نگرانی مردم را با استفاده از علم و تکنولوژی به تصویر می کشید، مردمی که آرام آرام داشتند از تاریکی های دوران رکود بزرگ فاصله می دریافتد. متأسفانه اوضاع جهان خیلی زود دوباره سمت ویرانی و سیاهی رفت و فجایع دیگری در پی رکود بزرگ مالی رخ داد که وحشتی جهانی به وجود آورد.

دهه 1940

مردم دهه 1940 بزرگ ترین چالش و نزاع کل جهان را دیدند: چرخ گوشت بی رحم و مرگباری به نام جنگ جهانی دوم. جان آدم های بی شماری از دست رفت و تأثیر این جنگ بزرگ جهانی روی فرهنگ و هنر سراسر جهان ماندگار شد. بیشتر فیلم های پرهوادار و پرتماشاگر این دوره فیلم های جنگی و به ویژه پروپاگانداهایی بودند که مردم را به حضور در جبهه های نبرد تشویق می کردند، ولی فیلم های علمی تخیلی هم ساخته شدند که تأثیر جنگ روی آن ها مشهود بود.

استودیوهای یونیورسال و پارامونت به فراوری فیلم های هیولایی معروفشان ادامه دادند، ولی در کنار آن ها بسکمک از استودیوهای آمریکا سعی کردند قهرمان ها و چهره های شناخته شده فرهنگ عامه مثل فلش گوردون را در فیلم هایی با مضمون جنگ به کار بگیرند تا سیاهی و هراس فاشیسم و استبدادگرایی را به مردم نشان دهند.

یک فیلم از این دوره خیلی رو و علنی پیغام های ضد استبدادگرایی اش را به خورد مخاطب می داد؛ تعطیلات عجیب (Strange Holiday) محصول سال 1945. شخصیت اصلی این فیلم جان استیونسون از تعطیلاتی برمی گشت و در کمال تعجب متوجه می شد فاشیست ها ایالات متحده آمریکا را تحت تسلط خود در آورده اند. جالب اینجاست که کمپانی جنرال موتورز به صورتی پنهانی پشت ساخته شدن این فیلم بود، شیوه ای معمول برای فیلم های از آن دوره که قرار بود اقدامات آمریکا را در جنگ توجیه نمایند. همان طور که می دانید خیلی از کارخانه های آمریکایی در زمان جنگ تغییر کاربری دادند تا به سربازان کمک برسانند و ساخت فیلم های تبلیغاتی برای تهییج مردم هم جزئی از توضیح وظایفشان بود.

دهه 1950

طی این دهه ژانر علمی تخیلی یکی از بزرگ ترین تحولات فرهنگی را تجربه کرد، تغییری که مرتبط بود با یکی از هولناک ترین اکتشاف های علمی. در روزهای پایانی جنگ جهانی دوم اولین و تنها استفاده از بمب اتم ثبت شد و لیتل بوی و فت من (نام مستعاری که روی بمب ها گذاشته بودند) روی شهرهای هیروشیما و ناگازاکی فرو افتادند. دو بمبی که به فاصله سه روز از هم افتادند و مجموع تلفات انسانی اشان چیزی حدود 200 هزار نفر بود. از آن موقع به بعد، ترس و هراس یک جنگ هسته ای تمام عیار روی روابط کشورها و جامعه مدرن سایه انداخت.

فیلم های علمی تخیلی یکی از اولین منابع سرگرمی بودند که این واقعه بزرگ و سهمگین را به کار دریافتد. آثاری مثل آن ها! (Them!) و از زیر دریا آمد (It Came From Beneath The Sea) با نمایش تصاویری زننده و تکنیک های فیلم سازی اغراق شده تأثیرات جنگ هسته ای را به بینندگان وحشت زده نشان می دادند. تماشاگران بخت برگشته سینما به یکباره با حیوان های بزرگ الجثه ای روبه رو می شدند که تحت تأثیر آزمایش های هسته ای جهش یافته بودند و حالا به جان مردم می افتادند. فیلم هایی با حضور هیولاهای رنگارنگ، فیلم هایی که حالا به عنوان کایجو (kaiju) می شناسیم.

پدربزرگ فیلم های کایجو یعنی گوجیرا (Gojira) سال 1954 ساخته شد که مستقیما از دل ترس و وحشت بمباران اتمی به وجود آمد. با این حال وحشت بمباران اتمی تنها مسأله اجتماعی حاضر در فیلم های علمی تخیلی نبود. با قدرت دریافت روزافزون اتحاد جماهیر شوروی و تأثیری که روی جهان می گذاشت، بسکمک از فیلم ها داستانشان را روی ترس از حمله و تجاوز کشورهای بیگانه بنا کردند. ترسی که نشان دهنده هراس آمریکایی ها از نفوذ تفکرات کمونیستی بود. نسخه اولیه و اصلی فیلم هجوم ربایندگان جسم (Invasion of the Body Snatchers) در همین دوره اکران شد و با نمایش موجودات بیگانه بی حسی که ادای آدم ها را در می آوردند، تماشاگران را هم به یاد ترس از تهاجم شوروی و تفکرات کمونیستی انداخت و هم جنبش ضدکمونیستی مک کارتیسم که در آن مقطع ملت را گرفتار نموده بود. نکته ای جالب که خبر از تناقضی عجیب و آشکار در ساختار آمریکا می داد.

دهه 1960

محبوبیت فیلم های دوره طلایی علمی تخیلی تا دهه 60 هم ادامه یافت و تماشاگران این دوره با انبوهی از فیلم های ترسناک علمی تخیلی متأثر از ترس جنگ و بمباران اتمی روبرو شدند. همچنین در این دوره بود که فیلم های گودزیلا همه جا را قبضه کردند و این مارمولک غول پیکر تبدیل به هیولای مورد علاقه خیلی ها شد.

اما بیشتر فیلم های علمی تخیلی دهه 60 درباره موجودات بیگانه و حیوانات رادیواکتیوی بود. دلیل عمده فراگیری این دست فیلم ها، راحتی ساخت و بودجه نسبتا پایینشان بود که باعث می شد مدیران استودیو به آن ها به عنوان منبع لایزال سودآوری نگاه نمایند. با این حال، اواخر دهه 60 دو فیلم علمی تخیلی مطرح و جریان ساز اکران شد که این ژانر محبوب را از کهنگی در آوردند. دو فیلم که به جای دنباله روی از انبوه فیلم های مشابه، سراغ ایده های جسورانه تری رفتند. ایده هایی که به فیلم بزرگی مثل متروپولیس تنه می زد.

سال 1968 سینمادوستان با فیلم سیاره میمون ها (Planet of the Apes) ساخته فرانکلین جی شافنر آشنا شدند که نقدی تندوتیز و گزنده بود بر تب بمب اتم و اتفاقا انقلابی هم در جلوه های ویژه رقم زد. همان سال و مدتی بعد از اکران سیاره میمون ها، فیلم بزرگ استنلی کوبریک یعنی 2001: یک ادیسه فضایی (2001: A Space Odyssey) روی پرده آمد. فیلم کوبریک مضامین گسترده و عمیقی را مطرح می کرد، از جست وجوی همیشگی و ابدی انسان برای یافتن معنا تا خودآگاهی یک هوش مصنوعی. هر دوی این فیلم ها جانی تازه به ژانر علمی تخیلی بخشیدند و راه را برای بسکمک از فیلم هایی که امروزه می بینیم هموار کردند.

دهه 1970

علمی تخیلی های کم خرج و سطحی به طور کامل از صحنه سینما حذف نشدند، ولی فیلم کوبریک جرقه شکل گیری جریانی از فیلم های علمی تخیلی هوشمندانه را زد که در سراسر جهان ساخته و اکران شدند. فیلم هایی مثل جاذبه آندرومدا (The Andromeda Strain)، بیسکویت سبز (Soylent Green) و سولاریس (Solaris) همگی آثار علمی تخیلی کُند و مضمون محوری بودند که بیشتر تمرکزشان صرف جنبه های فلسفی داستان هایشان می شد تا چیز دیگری. البته در همین زمان بود که فیلم سازها به تدریج متوجه قدرت بلاک باسترها شدند و فهمیدند اگر آن را با ژانرهای متفاوت سینمایی تلفیق نمایند نتایج درخشانی خواهند گرفت.

سال 1977 وقتی دو فیلم بزرگ جنگ های ستاره ای (Star Wars) و سوپرمن: نسخه سینمایی (Superman: The Movie) اکران شدند دورنمای سینما و ژانر علمی تخیلی برای همواره تغییر کرد. اولی ساخته ای کاملا ارجینال و اصیل بود که ارتباط مستقیمی با آثار ادبی و سینمایی پیشین نداشت، دومی اقتباسی بود از کمیک بوک های معروف. هر دو به پیروزیت های بزرگ رسیدند و زمینه ی به وجود آمدن فرنچایزهای بزرگ و جریان ساز را فراهم کردند. سوپرمن تقریبا بیست سال قبل از تب امروزه فیلم های علمی تخیلی اکران شد و جلوه های ویژه پیشرو و به روزی داشت. جنگ های ستاره ای هم که احتیاج به گفتن و معرفی ندارد و همه می دانیم چه تأثیری روی جهان و سینما گذاشت.

دهه 1980

همواره وقتی فیلمی به پیروزیت و محبوبیت بزرگی می رسد، خیل بزرگ مقلدان سروکله اشان پیدا می گردد و ابنوهی فیلم مشابه می سازند. جنگ های ستاره ای هم از این قاعده مستثنی نبود و تا مدت ها فیلم های زیادی با تقلید از آن ساخته می شد که بیشترشان آثار به درد نخور و فراموش شدنی بودند. احتمالا معروف ترین نمونه این تقلید ها فیلم نبرد فراسوی ستارگان (Battle Beyond the Stars) بود که جیمز کامرون جلوه های ویژه پیشرفته اش را به پایان رساند.

جیمز کامرون مدتی بعد خودش روی جایگاه کارگردانی نشست و فیلمی را ساخت که ژانر علمی تخیلی را تکان داد و حالا همه دهه 80 را با آن می شناسیم؛ ترمیناتور. فیلم کامرون یکی از معدود آثار ارجینال درباره سفر در زمان بود که نه تنها بسکمک از ایده های سفر زمانی را برای اولین بار بیان کرد، بلکه با جریان فیلم های علمی تخیلی آن دوره هم خوانی داشت. یعنی فیلم هایی که بستر داستان هایشان جهان های پساآخرالزمانی و تکنولوژی های پیشرفته مرگبار آینده بود.

خیلی از فیلم های دهه 80 با رویکرد متفاوتی سراغ این قضیه رفتند، فیلم هایی مثل بلید رانر و انیمه آکیرا (Akira)، ولی هراسی همگانی در این دوره وجود داشت و مردم از شکل گیری آینده ای سیاه و تلخ که تحت سیطره تکنولوژی در آمده است وحشت داشتند. ترسی که طی جنگ سرد و شرایط ناپایدار جهان به وجود آمده بود.

دهه 1990

اگر فیلم های دهه 50 نمایان گر ترس و پارانویای جهان در پی ورود به عصر بمب اتم بود، دهه 90 همه گرفتار دلهره و هراسی عمومی شده بودند که به خاطر طلوع عصر اینترنت به وجود آمد. بسکمک از فیلم های این دوره با نگاهی مشکوک و پر از ترس سراغ تکنولوژی می آمدند، ولی همزمان کنجکاوی اشان را هم داشتند. فیلم هایی مثل سخت افزار (Hardware) که داستان رباتی قاتل و شورش دیوانه وارش را در یک صحرای ویران پساآخرالزمانی روایت می کرد. ترمیناتور 2 هم تصویر مشابهی از آینده نشانمان می داد، آینده ای غرق در پارانویا، ترس از ربات ها و ابزارآلاتی که با هوش مصنوعی کار می کردند. این ترس به ویژه در ترمیناتور 2 مشهودتر بود چرا که طی یک افشاگری تکان دهنده تعیین می شد اسکای نت، هوش مصنوعی مرگباری که آخرالزمان را به راه انداخت از یک تراشه و به دست انسان ها به وجود آمده بود، آن هم تراشه ای که از نابودگر قسمت اول به جا ماند.

البته همه می دانیم هیچ فیلمی به اندازه ماتریکس (Matrix) پیروز نشد ترس و وحشت جامعه پست مدرن را از اینترنت و واقعیت های مجازی به تصویر بکشد. اتمسفری که در اواخر دهه 90 حاکم بود همه را به وحشت می انداخت. هزاره جدید در راه بود و یکجورهایی همه به واقعیت جهان شک نموده بودند. و درست در همین زمان فیلمی آمد که تئوری هولناکی مطرح می کرد؛ اینکه کل جهان یک شبیه سازی کامپیوتری است و ما آدم ها چیزی نیستیم جز برده هایی بی خبر برای هوش های مصنوعی.

نسخه ای که واچوفسکی ها از آینده بشر ترسیم کردند سنگ بنای جریانی در سینمای علمی تخیلی و اکشن شد که هنوز هم ادامه دارد. هر از گاهی شاهد فیلمی هستیم که ایده های مشابهی مطرح می نماید و داستانش با الهام از ماتریکس شکل گرفته.

دهه 2000

توسعه جلوه های ویژه کامپیوتری و تصاویر دیجیتالی تأثیر چشم گیری روی فیلم های این دوره و به ویژه روی آثار علمی تخیلی گذاشت. شاید بیشترین اثر این همه گیری را در سه گانه ای که به عنوان پیش درآمد جنگ های ستاره ای ساختند شاهد بودیم. سه فیلمی که جورج لوکاس با تکیه شدید بر جلوه های کامپیوتری ساخت نتیجه خیلی خوبی نگرفت. بیش از حد روی تصاویر دیجیتالی متمرکز شده بود و جادوی جهانیی که خلق کرد را از یاد برد و در نهایت نتوانست در حد و اندازه های سه گانه اصلی ظاهر گردد.

با این حال فیلم سازان دیگر بیخیال استفاده از این تکنولوژی هیجان انگیز نشدند و از ابزارهای پیشرو و به روز لوکاس برای خلق جهانهای خودشان استفاده کردند. فیلم آواتار (Avatar) هنوز که هنوز است به عنوان یک تجربه سینمایی حیرت انگیز شناخته می گردد که مرزهای زیادی را در تکنیک های فیلم سازی و جلوه های ویژه و البته تصاویر سه بعدی جابه جا کرد. جیمز کامرون پاداش کوشش ها و نوآوری هایش در آواتار را با فروش فوق العاده فیلم گرفت که آن را تا مدت ها تبدیل به پرفروش ترین فیلم تاریخ سینما می کرد.

دهه 2010

از زمان شکل گیری بلاک باسترها از دهه 70، فیلم های این چنینی در استودیوها محبوب و محبوب تر شدند و دهه 2010 احتمالا نقطه اوج آن ها بود. فرنچایزهای بزرگ و پرفروش یکی پس از دیگری به سینماها آمدند. فیلم های پولسازی مثل ترنسفورمز و فیلم های جهان سینمایی مارول گیشه ها را تکان دادند و میلیون ها نفر را روانه سینماها کردند. فیلم های ابرقهرمانی در وهله اول در ژانر علمی تخیلی ریشه دارند و بیشتر ایده هایشان در این حوزه می گنجد. داستان هایی درباره ابرقهرمان هایی با قدرت های مافوق بشری که یا از سیاره ای دیگر می آمدند یا با تکنولوژی های فوق پیشرفته به جایگاه فعلیشان می رسیدند و هوش مصنوعی در جهانیشان نقشی کلیدی ایفا می کرد.

سال های آخر این دهه فیلم های کم خرج تر و هنری تری پا به عرصه گذاشتند. علمی تخیلی هایی که محوریتشان نه فروش و بازیگرهای چهره و خرج های نجومی، بلکه طرح مسائل پیچیده و عمیق در بستر این ژانر بود. فیلم هایی مثل اکس ماکینا (Ex Machina) و زیر پوست (Under the Skin). البته فیلم سازی مثل کریستوفر نولان هم بود که سعی می کرد بلاک باسترهایی با ایده های عمیق و پیچیده و تفکربرانگیز بسازد و مثلا با بین ستاره ای (Interstellar) هم گوشه چشمی به گیشه داشت، هم به فکر جهان شخصیش بود.

دهه 2020 و آینده

با اینکه چندین دهه از فیلم های علمی تخیلی را پشت سرمان داریم و نمونه های زیادی برای آنالیز موجود است، ولی نمی توان دقیقا پیش بینی کرد که این ژانر در آینده به کدام سمت خواهد رفت. سال گذشته فیلم تنت (Tenet) کریستوفر نولان اکران شد که نتوانست مثل سابق تماشاگران زیادی را سمت خودش بکشد، ولی همچنان ایده های بزرگ و تکان دهنده ای داشت و سعی می کرد داستانی غیرتکراری و ارجینال تعریف کند با تصاویر خیره نماینده و صحنه های اکشن تکان دهنده. سال جاری یا سال بعد هم باید منتظر دیدن تل ماسه (Dune) به کارگردانی دنی ویلنو باشیم و ببینیم این اثر موردانتظار که اکرانش بارها به تعویق افتاده و هنوز هم می افتد به چه صورت در آمده.

دهه جدید پیش روی ماست و احتمالا صدها فیلم علمی تخیلی هیجان انگیز انتظارمان را می کشند. ژانر علمی تخیلی از همان روزهای اولیه و زمانی که روی کاغذ رمان ها جان می گرفت، ایده های جسورانه و اکتشافات علمی غیرقابل تصور را به انسان ها معرفی می کرد. تا زمانی که فرهنگ و تکنولوژی ثابت نماند و مدام تغییر کند و بهتر گردد و تکامل یابد و هر روز در سراسر جهان راه ها و روش های متنوع و جدیدی خلق گردد، فیلم های علمی تخیلی هم به شگفت زده کردن ما ادامه خواهند داد.

منبع: screenrant

pariha.com: پریها: مجله اخبار، سرگرمی، ورزش، فال، پزشکی، سینما، هنر، گردشگری

andishemag.ir: مجله اندیشه | مجله خبری و تحلیل اندیشه، گردشگری، ورزشی و فناوری

estekhdamjadid.ir: استخدام جدید: مجله کسب و کار، استارتاپ های گردشگری