نفوذ ناپذیری زمین و سیل - مجله سرگرمی

اواخر سال 97 و دقیقاً در هنگامه نوروز ناگهان دل آسمان که از سال ها کم بارشی پر بود، ترکید و سیل در استان های گلستان، لرستان و خوزستان جاری شد و استان های ایلام، کهگیلویه و بویراحمد، چهارمحال و بختیاری، فارس و مازندران را نیز تحت تأثیر قرار داد.

از آن موقع تاکنون همچنان مشکل سیلاب و آب گرفتگی در شهرهای این استان ها ادامه دارد و خسارات اقتصادی و جانی فراوانی به کشور وارد شده و کارشناسان امر معتقدند عوامل مختلف انسانی و طبیعی در بروز این میزان خسارت دخیل بوده است.

مهدی زارع استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله دراین باره به خبرنگار علمی خبرنگاران گفت: از لحاظ وسعت اتفاق و استان هایی که درگیر سیل شدند و حجم خسارات وارده به زیرساخت های کشور، این سیل بزرگ ترین بلایای طبیعی ملی ثبت شده در ایران است، البته ممکن است مثلاً هزار سال پیش چنین اتفاقی افتاده باشد اما ثبت نشده بود بنابراین نمی توانیم درباره آن ها قضاوت کنیم.

عضو وابسته فرهنگستان علوم اضافه نمود: داده های علمی و عددی در 70 سال اخیر نشان می دهد که در این مدت، سیل اخیر بزرگ ترین اتفاق اتفاق افتاده از نظر گستردگی و حجم خسارت بر زیرساخت ها بوده است.

وی ادامه داد: میزان خسارت وارد شده از سیل بین 30 تا 35 هزار میلیارد تومان برآورد شده که در این میان خسارات قابل ملاحظه ای به زیرساخت های کشور وارد شده است و اگر یک همدلی و همیاری میان مردم ایجاد نگردد وضعیت مناطق آسیب دیده تا مدت ها همین طور باقی خواهند ماند.

وی در ادامه درباره علل بروز چنین حادثه ای گفت: عوامل مختلفی می توانند در بروز آن دخیل باشند که نفوذناپذیری زمین و خشک سالی یکی از آن هاست.

زارع اضافه نمود: از 25 اسفند 97 تا 24 اردیبهشت سال جاری، 315 میلی متر باران در کشور بارید که حدود 1.5 برابر متوسط 50 ساله منتهی به سال آبی 97-98 است، حجم زیادی از آن به صورت رواناب جاری و در نهایت به سیل منجر شد، رواناب شامل میزان بارش، منهای میزان نفوذپذیری، منهای میزان ذخیره سازی سطحی است.

وی ادامه داد: با توجه به خشکسالی در دهه اخیر و تشکیل خاک متراکم خشک در جلگه ها و دشت ها به ویژه در دشت های گرگان و خوزستان، توان نفوذپذیری خاک کاهش یافته بود، درواقع واقعیت این است مقدار آبی که نفوذ می نماید و زمین می تواند جذب کند، هم به دلیل شرایط زمین شناسی سطحی ایران و هم به دلیل خشکسالی های درازمدت بسیار محدودتر شده است.

زارع گفت: یعنی شاید کمتر از 5 درصد بارش ها در این 60 روز فرصت جذب و نفوذ داشته اند، درصد کوچکی تبخیر می گردد که چندان قابل ملاحظه نیست و قسمت عمده و بیش از 90 درصد به عنوان رواناب جاری و به سیلاب تبدیل می شوند.

وی گفت: می توانید تصور کنید که در مدت 60 روز حدود 450 میلیارد مترمکعب آب در کشور به صورت رواناب به راه افتاده و در سراسر ایران در جاهای مختلف سیل، آبگیر و دریاچه ایجاد نموده است.

عضو وابسته فرهنگستان علوم اضافه نمود: شرایط زمین شناسی جهت گذر رودخانه ها قبل از ورود به جلگه ها نیز بسیار حائز اهمیت است، مثلاً در جلگه گرگان، خوزستان و گیلان این وضع با عبور آبراهه ها از سازندهایی با رسوبات قابل انحلال دوران سوم و چهارم زمین شناسی رخ می دهد که انتقال این رسوبات به دشت ها موجب نفوذناپذیرتر شدن دشت ها و جلگه های پایین دست می گردد.

وی تأکید کرد: مسئله دیگر از بین رفتن جنگل ها و مراتع است که موجب کاهش توان نفوذپذیری خاک شده و در ادامه خشکسالی است که لایه ای غیر قابل نفوذ یا بسیار کم قابل نفوذ در سطح زمین شکل می دهد.

زارع گفت: دخالت های انسانی به صورت توسعه شهرها و روستاها، با سرعتی فراتر از توان و تراز اکولوژیک در بیشتر مناطق ایران اجرا شده است، این نحوه شهرسازی با نفوذناپذیر کردن زمین، نابود کردن سفره های آب زیرزمینی، حفر بیش از 16 هزار حلقه چاه عمیق غیرقانونی که به تدریج بخش مهمی از آن ها مجوز قانونی گرفتند! لایروبی نکردن سدها، احداث بی رویه سدها (مثلاً احداث 40 سد بر روی سرچشمه های تغذیه کننده دریاچه ارومیه در یک بازه حدوداً 20 ساله منتهی به سال 1392) موجب بروز و تشدید خسارت های ناشی از سیل شده است.

وی گفت: تسریع روند خشکسالی با کم نکردن سوخت های فسیلی، استفاده نامناسب و ناکافی از انرژی های پاک و تجدیدپذیر در ایران، مقابله نکردن مؤثر با گرم شدن زمین، ساخت بنا در داخل و حریم رودخانه ها، دامنه کوه ها و حوضه های آبخیز و مدیریت نکردن رودخانه ها از دیگر عوامل بروز و تشدید سیل است.

علمی 9014** 1055

dubairo.ir: دبی: زیباترین شهر حاشیه خلیج فارس و امارات

euroro.ir: اروپا: سفر به مهد فناوری و میراث دار تمدن باستانی روم و یونان