طلسمِ 13 ساله این جنگل شکست - مجله سرگرمی

به گزارش خبرنگاران، روایتِ این طلسمِ 13 ساله از آن جا شروع شد که جمهوری آذربایجان در سال 2005 میلادی (1384) پرونده ای تهیه نموده بود تا جنگل های هیرکانی را به صورت مستقل و به نام خود ثبت دنیای کند.

با اعتراض ایران نسبت به این اقدام، یونسکو و IUCN (کمیته بین المللی حفظ میراث طبیعی و ارگان مشورتی یونسکو)، پرونده جمهوری آذربایجان را آنالیز و درخواستِ آن را برای ثبت به صورت مستقل رد و اظهار داشتند، با توجه به این که بیش از 90 درصد جنگل های هیرکانی در ایران و بخش کوچکی از آن در کشور آذربایجان است، این کشور نمی تواند بدون مشارکت ایران جنگل های هیرکانی را ثبت دنیای کند.

یونسکو و اتحادیه دنیای حفاظت از آثار طبیعی، با تأیید اهمیت این جنگل و با اشاره به فرامرزی بودن آن، اظهار داشتند که این جنگل به عنوان یک اثر طبیعی مشترک میان ایران و جمهوری آذربایجان از سوی دو کشور برای ثبت به یونسکو ارائه گردد.

بنابراین ایران تهیه نخستین پرونده طبیعی خود را برای ثبت در فهرست میراث دنیای از سال 1385 شروع کرد و پرونده جنگل های هیرکانی را 2007 (1386) در فهرست موقت یونسکو ثبت کرد.

برای نخستین بار پرونده جنگل های هیرکانی سال 87 به صورت مشترک با کشور آذربایجان برای ثبت در فهرست آثار دنیای یونسکو مطرح شد که این پرونده در آن موقع به دلیل بعضی مسائل معلق و ریفر (ارجاع داده شده) شد. در ابتدای کارِ تهیه پرونده ایران و آذربایجان اختلاف نظرهایی بین دو کشور وجود داشت و رفع شدن این اختلاف نظرها به کشور آذربایجان برمی گشت.

در حالی که در آن اجلاس اگر آذربایجان مخالفتی نداشت پرونده جنگل های هیرکانی، از نخستین پرونده هایی بود که در اولویت بازنگری، بروزرسانی، تدقیق و تدوین قرار می گرفت.

ثبت دنیای هیرکانی مدتی در سکوت گذشت تا سال 1394 که ایران اقدامات جدیدی برای پرونده جنگل های هیرکانی شروع کرد و بار دیگر از سرگیری مذاکرات ایران و آذربایجان برای رسیدن به نقاط مشترک مطرح شد تا چطور این پرونده را با همکاری یکدیگر تدوین و به صورت مشترک به یونسکو بفرستند، بنابراین در قدم نخست پیش بینی شد تا چند ماه بعد یعنی اواخر سال 1394 ایران و آذربایجان وارد مذاکره شوند و اگر مخالفتی نبود روند ثبت پرونده جلو برود.

قدم ها برداشته شدند، اما مخالفت ها یا شاید بهانه هایی که آذربایجان برای تهیه و چگونگی تدوین پرونده مطرح می کرد از جمله درخواست برای مدیریت پرونده آن هم در شرایطی که کمتر از پنج درصد از مساحتِ این جنگل در این کشور است و 95 درصد دیگر آن در استان های مختلف ایران نهاده شده است، باعث شد تا ارجاع پرونده به یونسکو معلق بماند.

در این میان در 12 تیر 1396 ابوالفضل قارایف - وزیر فرهنگ و گردشگری آذربایجان - در دیدار با وزیر وقتِ فرهنگ و ارشاد اسلامی کشورمان، درباره ارائه پرونده جنگل های هیرکانی و ثبت آن در یونسکو به خبرنگار خبرنگاران، اظهار نموده بود: درباره این پرونده مذاکرات ما با ایران ادامه دارد و مدارک آن را به عنوان قُروق طبیعی به یونسکو ارائه نموده ایم. فکر می کنم در آینده نزدیک مذاکراتی نیز بین وزارت محیط زیست آذربایجان و نهاد مربوطه در ایران انجام گردد.

اما خاتمه به دلیل نرسیدن به یک نقطه نظر مشترک بین ایران و آذربایجان، ایران تصمیم گرفت تا به صورت مستقل پرونده جنگل های هیرکانی را به یونسکو بفرستد، پس در طول دو سه سال گذشته، جلسات مختلف تمرینی در 5 استان گیلان، گلستان، سمنان، مازندران و خراسان شمالی که جنگل در آن ها پراکنده است، برگزار کرد و برنامه ریزی و هماهنگی ها توسط کمیته کارشناسی پرونده جنگل های هیرکانی برای آماده سازی زیرساخت های لازم، پیش از ورود ارزیابان کمیته بین المللی حفاظت از طبیعت (iucn) به ایران شروع شدند.

با توجه به بروز بعضی اتفاقات ناخوشایند در طول سال های گذشته مانند قطع درختان، آتش سوزی یا ویلاسازی و دست اندازی های مختلفی در این محوطه باستانی - طبیعی و هشدارهای مطرح شده، میراث فرهنگی تصمیم گرفت تا از آنچه که باقی مانده حفاظت کند و از آن رو سال گذشته پرونده به صورت مستقل از آذربایجان برای یونسکو فرستاده شد و آدینه 14 تیر روی میز چهل و سومین اجلاس دنیای یونسکو در باکو نهاده شد.

هر چند با ارسال پرونده به یونسکو، بعضی مسئولان میراث فرهنگی از احتمال وجود چالش هایی در مورد ثبت دنیای جنگل های هیرکانی باتوجه به پیشینه ثبتِ آن خبر می دادند، اما بالاخره بعد از آنالیز پرونده پناهگاه پرندگان مهاجر در امتداد ساحل دریای زرد بوهایی در خلیج چین، به سرعت بیست و چهارمین اثر ملموس و دومین اثر طبیعی ایران با رأی کارشناسان IUCN و یونسکو در فهرست میراث طبیعی دنیای ثبت شد.

نماینده کشور آذربایجان نیز در این اجلاس، با بیان این که این محوطه دو کشور - آذربایجان و ایران - را شامل می گردد، اظهار کرد: دولت آذربایجان اقدامات مهمی برای محافظت از جنگل های هیرکانی انجام داده است. متاسفیم که نتوانستیم این پرونده را به صورت مشترک با ایران ارائه دهیم اما درخواست داریم که آذربایجان نیز لحاظ گردد.

بعد از تائید ثبت دنیای جنگل های هیرکانی، محمدحسن طالبیان - معاون میراث فرهنگی - در گفت وگو با خبرنگاران اظهار داشت: ایران امادگی دارد، دو درصدی از جنگل که در کشور آذربایجان وجود دارد به این پرونده ملحق گردد، این اتفاق خوبی است چون میراث طبیعی یکپارچه، همواره بهتر است.

جنگل های هیرکانی بازمانده دوران سوم زمین شناسی و عصر یخبندان و غنی از نظر گونه های بومی و باستانی، پوشش گیاهی و تنوع زیستی با نادرترین گونه های جنگلی دنیا شامل 80 گونه درختی، 50 گونه درختچه ای، گونه های بومی (اندمیک) درختی و گونه های جانوری چون پلنگ، خرس، کل و بز، مرال و … است. این نوع جنگل ها در حالی که در اکثر نقاط اروپا و سیبری به دلیل سرما و یخبندان قادر به بقا نبوده اند و در حال حاضر فسیل هایی از آنها به جای مانده به دلیل اقلیم معتدل تر حاشیه دریای خزر به حیات خود ادامه داده اند.

عینک گوچی: مهسان بلاگ | سیستم مدیریت محتوای مهسان